YÖS, çifte uyruklu vatandaslar, yabancı uyruklu vatandaslar, Türk vatandası olup lise (orta öğretim) eğitiminin tamamını yurt dısında tamamlamıs vatandasların katılabildiği üniversite sınavıdır.
Yös, tek sınav merkezinde yapılan bir sınav değildir. 2011 yılına kadar ÖSYM tarafından merkezi olarak yapılan bu sınav, butarihten sonra üniversitelerin sorumluluğuna bırakılmıştır. İsteyen her üniversite kendi sınavanı yapmakta veya başka üniversitelerin sınav sonucuyla öğrenci almaktadır.
Yös yapan üniversitelerin birçoğu kendi bulunduğu ilin dışındaki merkezi illerde de sınavı eş zamanlı olarak yapmaktadır. Örneğil Atatürk Üniversitesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi son yıllarda sınav merkezlerine Kayseri'yi de dahil etmiştir.
Yös'e girme sayısında herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır,Öğrencinin birçok sınava girmesi onun üniversiteyi kazanma şansını artırır. Ayrıca çok sınava giren adayın diğer sınavlarına da olumsuz etkisi yoktur.
Yös'e başvuruda ve üniversiteye yerleşme konusunda herhangi bir yaş sınırı yoktur.
Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavına başvurabilmek için, Yabancı uyruklu olmak (hiçbir devletin uyruğunda olmayanlar ve mülteciler dahil), Türk liselerinin veya Türk liselerine denk bir okulun son sınıfında okumak ya da benzeri bir okuldan mezun durumda bulunmak gerekir.
Ek olarak adayların, YÖS sonrası üniversitelere başvurular sırasında tercih etmek istedikleri yükseköğretim kurumlarınca belirlenen kayıt koşullarını taşımaları gerekir.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olanlar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olanlar, uyruğundan biri Türkiye Cumhuriyeti veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olan çift uyruklular (çifte vatandaşlar), Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup da lise öğrenimini yabancı bir ülkede veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde tamamlayanlar, Türkiye’deki bir yükseköğretim kurumundan disiplin suçu nedeniyle çıkarma cezası alanlarla, önceki yıllarda katıldıkları YÖS’de sahtekârlık yaptıkları saptananlar, kültür anlaşmaları, kültürel değişim programları ve benzeri düzenlemelerle, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nce yabancı hükümetler emrine verilen burslardan veya yükseköğretim imkânlarından yararlandırılmış olanlar Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavına girmek için aday olamazlar. Bu adaylar, uluslararası bir sınav puanı ile de üniversitelere yabancı uyruklu öğrenci kontenjanından kabul için başvuramazlar.
Not: Çifte vatandaşlığı olanların (Uyruklarından bir tanesi T.C. olanların) YÖS’e girebilmeleri için öncelikle vatandaşlıktan çıkmaları gerekmektedir (vatandaşlıktan çıkma işlemi “Geçici İzinle Vatandaşlıktan Ayrılma Yasasından” yararlanarak yapılırsa, adaylar üniversite eğitimlerini bitirdikten sonra tekrar T.C. vatandaşlıklarını geri alabilirler.)
Vatandaşlıktan çıkma işlemini ancak 18 yaşında büyük olanlar gerçekleştirebilir. 18 yaşından küçük olup da vatandaşlıktan çıkmak için başvuruda bulunacakların velilerinin, öncelikle T.C. mahkemelerine “Kaza-i Rüşt ” davası açmaları gerekmektedir.
Mahkeme sonuçlandıktan sonra, vatandaşlıktan çıkmak için gerekli işlemler başlatılabilir.
Vatandaşlıktan çıkma işlemleri ortalama 3-4 ay kadar sürmektedir.
Kazai rüşt hali 16 yaşından gün alınma şartından başka ailenin ve bireyin kendi rızasının olmasını şart koşmuştur. Bu şartların sağlanması neticesinde asliye mahkemeleri medeni kanunun 12. Maddesi gereğince bireyler, ergen ve rüşt yani karar kılabilen karar alabilen, evlenebilen veya resmi işlemlerini ailesine bağlı kalmadan yapabilen vasfa kavuşur.
Yani 18 yaşından küçük bir kişi, Türk vatandaşlığından çıkmak için bu kararı kendi iradesiyle aldığını mahkeme aracılığıyla ispatlamaktadır.
Başvurular genellikle aralık ayında başlayıp nisan ayına kadar sürmektedir. Kesin tarihleri, her sene üniversite senatoları yaptıkları toplantılarda belirleyip üniversitenin sitesinde yayınlamaktadır. Sınav tarihlerinin çakıştığı fark edilirse sınavı farklı gün ve saate alma konusunda da girişimde bulunabilmektedirler.
Üniversitelerimiz kendi sınavlarını düzenledikleri için ücretler üniversiteden üniversiteye değişmektedir. 100-500 TL arasında değişen ücretler söz konusudur. 2019 yılındaki ortalama ücretler 250-300 TL civarındaydı.
YÖS sadece lisans eğitimi için yapılan bir sınavdır. Yös ile Türkiye'de yüksek lisans (mastır) veya doktora başvurusu yapılamaz.
Başvuran adayların ülkelere göre dağılımları her sene değişmekle beraber, Azerbaycan, İran, Türkmenistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Almanya pasaportlu adaylar yoğunluktadır.
Yös'e giren öğrenciler matematik, IQ, geometri derslerinin konularından sorumludur. Bazı üniversiteler Türkçe- Genel Kültür soruları da sormaktadır.
Bazı üniversitelerde farklı olmak kaydıyla Yös'te ortalama 80 soru sorulur. 40-45 IQ, 30-35 matematik, 5-10 civarında geometri sorusu sorulmaktadır. Ortalama süre 120 dk olmakla birlikte bazı üniversiteler 135 dakikaya kadar süre tanımaktadır.
Yös'te lise düzeyinde ve lise müfredatına uygun (birkaç konu hariç) içerikte sorular sorulmaktadır.
YÖS’te Temel Öğrenme Becerileri Testi’nde sorulan Genel Yetenek (IQ) sorularının soru karakteri Sayısal Yetenek ve Şekil Yeteneği olmak üzere ikiye ayrılır. Sayısal yetenek soruları matematiksel ilişkileri kurabilme ve çözme amacına dayanan sorulardır. Bu soruları çözebilmek için temel matematiksel işlem bilgisine ve pratiğine sahip olmak gerekir.
Şekil Yeteneği soruları ise daha çok adayların soyut düşünebilme güçlerini ölçmeyi amaçlayan sorulara dayanır. Bu soruları çözebilmek için bilgiden daha çok şekiller arası ilişkileri yorumlayabilme ve bu şekiller arasında bağlantıları kurabilme becerisi gerekir. Bu beceri ise ancak yeterli derecede pratik yaparak geliştirilebilir.
Sınav giriş belgesi
Pasaport veya yabancı kimlik belgesi
Yös sınav kitapçıkları, sınav gözetmenleri tarafından toplanmaktadır. Öğrenci kitapçığı evine götüremez.